انواع الیاف گیاهی کدامند؟

پنبه 

COTTON (CO)

متداول ترین لیف در دنیا

توصیف

پنبه یک لیف دانه ای است که به عنوانِ محافظ، اطراف دانۀ گیاه پنبه رشد می کند. این الیافبه عنوانِ معروف ترین لیف طبیعی در جهان شناخته می شود، زیر دست نرم و کرکی دارد و معمولاً  رنگ مایل به سفید است 
تاریخچه پنبه 

پنبه از کلمه عربی ((کوتان)) گرفته شده است، کشت و پرورش پنبه بیش از 6000 سال قدمت دارد. اولین پارچۀ بافته شده مربوط به 3000 سال قبل از میلاد مسیح در پاکستان پیدا شد، سپس در حدود 800 سال بعد از میلاد توسط بازرگانان عرب به اروپا آورده شد و در سال 1500 میلادی در سراسر جهان شناخته شد.

تولید 

پنبۀ معمولی به رطوبت بسیار بالای حاصل از بارندگی یا آبیاری در طول فصل رشد و یک فصل گرم و خشک در دورۀ برداشت نیاز دارد.

پنبۀ برداشت شده برای جداسازی الیاف از دانه به مرحله جین کردن می رود.
تأثیرات قابلِ توجه زیست محیطی و اجتماعی ناشی از تولید متمرکز پنبه در مقیاس بزرگ، موجب نگرانی بزرگی در صنعت است.
چالش پیشِ رو

تقاضای بالای جهانی برای پنبه، سبب ترغیب تولیدکنندگان به تولید فشرده در مقیاس گسترده شده است. این امر نیاز به استفادۀ زیاد از مواد شیمیایی سمی و مصرف عظیم آب دارد.
لیف دانه ای
قطر: 11-22 میکرون

طول: 10-65 میلی متر

ویژگی ها

• سبک وزن
• بادوام و هنگام خیس شدن محکم تر می شود 
• تنفس پذیر و قابل استفاده در تمام فصل ها
• جذب و دفع خیلی سریع رطوبت
• رنگ را به خوبی می گیرد ولی هنگام شست و شو مستعد از دست دادن رنگ است
• ثبات ابعادی ندارد و تمایل به آب رَفتگی دارد
• مستعد چروک شدن است 
• تجمع بار الکتریسیتۀ ساکن ندارد

انواع پنبه

درجه بندی پنبه وابسته به تمیزی رشته ها، سفیدی، طول لیف و استحکام لیف است اما یک رشتۀ بلندتر معمولاً کیفیت بالاتری با زیردست نرم تری را نشان می دهد

لیف منقطع	طول	ویژگی ها
خیلی بلند	بیش از 35 میلی متر	ظریف ،بلند ،نرم ،صاف ،جلادار
بلند	30-65 میلی متر	نرم و صاف
متوسط	20-30 میلی متر	فراوان
کوتاه	کمتر از 20 میلی متر	ضخیم ،کوتاه و زبر

 

لیف منقطع خیلی بلند
پنبۀ سوپیما از آمریکا، سی آیلند از کارائیب و جیزه از مصر دارای بالاترین کیفیت پنبه هستند. همۀ اینها الیاف پنبه با طول خیلی بالا و زیر دست خیلی نرم هستند.
ویژگی های پایداری

پنبۀ ارگانیک و پنبۀ رنگی دارای برخی ویژگی های پایدار با مصرف آب و مواد شیمیایی کشاورزی مصنوعی کمتر هستند که جایگزین پنبۀ معمولی می شنود.

جایگزین

رامی، بامبو، کاپُک و پلی استر

کتان

FLAX (LI)

یک لیف پایدار که از آن پارچۀ لینن تولید می شود.

توصیف

کتان یکی از قدیمی ترین و محکم ترین الیاف ساقه ای طبیعی است که از گیاه فلَکس یا بَزرَک استخراج می شود. لیفی محکم، نرم و با درخشش طبیعی است.

رنگ آن معمولاً طیف هایی از کرم تا قهوه ای روشن تا خاکستری را شامل می شود.
تاریخچه
استفاده از کتان برای اولین بار، در یک پوشش سرِ کتانی در فلسطین اشغالی بوده که به 8500 سال پیش برمی گردد. تقریباً 5000 سال پیش، مردم سوئیس و مصرباستان هر دو ار فلَکس برای تولید پارچۀ لینن استفاده می کرده اند. همچنین از لینن برای پیچیدن مومیایی در مقبره های مصر باستان استفاده می شد.
لیف ساقه ای

قطر: 12-16 میکرون

طول: 25-150 میلی متر

ویژگی ها

• اندکی ابریشمی و درخشان
• بادوام، سفت و خشک
  
• مقاوم به حرارت بالا
• تنفس پذیر و خنک برای پوشیدن در تابستان
• کشسانی پایین
  
• مقاوم به حشرات و پُرزدانه شدن
• جذب و دفع خیلی سریع رطوبت
• زیر نور مداوم خورشید دچار رنگ پریدگی می شود .
  
• به دلیل سخت بودن رنگرزی و سفیدگری، به دست آوردن رنگ های پُررنگ مشکل است.
• بعد از شست و شو و پوشیدن نرم و ضعیف می شود .
• مستعد چروک شدن
• ضد الکتریسیتۀ ساکن
• زیست تجزیه پذیر

فواید پایداری

گیاه فلکس به سرعت و به آسانی رشد می کند، نیاز به مقدار کمی مادۀ شیمیایی دارد و در طول کشاورزی نیاز به آبیاری ندارد .

جایگزین

کنف و چتایی

کَنَف

HEMP (CA/HA)

یک مهم برای منسوجات پایدار

توصیف

کنف یک لیف گیاهی طبیعی است که از ساقۀ گیاه شاهدانه استخراج می شود. اغلب به عنوانِ یک لیف با کیفیت در نظر گرفته می شود . کنف خالص، ظریف با رنگ روشن و براق است و به طور طبیعی به عنوانِ یکی از الیاف سازگار با محیط زیست محسوب می شود.

پارچه های کنفی با کیفیت بالا را می توان با پارچه های لینن مقایسه کرد همچنین کنف را برای استفاده به جهت بهبود زیردست، با الیاف دیگر مخلوط می کنند.

تاریخچه

کنف یکی از قدیمی ترین الیاف شناخته شده لست و در مقبره ای در کلمبیا که مربوط به 8000 سال پیش از میلاد بوده، کشف شده است. در تمدن های اولیۀ آسیا و خاورمیانه، از کنف در موارد مختلفی استفاده می شده است. همچنین این الیاف در قرن شانزدهم در انگلستان نقش بسزایی داشت؛ حتی پادشاه هِنری هشتم قانونی را مبنی بر جریمۀ کشاورزانی که موفق به کشت ایم محصول نمی شدند، صادر کرد. کنف حداقل 6000 سال است که در منسوجات استفاده می شود.

لیف ساقه ای

قطر: 16-50 میکرون

طول: 15-25 میلی متر

ویژگی ها

• هشت برابر قوی تر از پنبه
• هنگام جذب رطوبت ضعیف تر می شود
• تنفس پذیر بوده و برای پوشیده در تابستان خنک است
• مقاوم در برابر ماورای بنفش خورشید
• مقاوم به کپک و حشرات 
• ضد آلرژی، پوست را تحریک نمی کند اما می تواند عامل خارش باشد
• به دلیل مقدار لیگنین بالایی که دارد به سختی رنگرزی می شود
• بعد از شست و شو و پوشیدن نرم تر می شود
• مستعد چروک شدن
• زیست تجزیه پذیر و تجدید پذیر دارد

فواید پایداری

یک لیف به سرعت تجدید پذیر است که می تواند فقط به مدت 3 ماه تا 4 متر رشد کند. تنها نیاز به ماده شیمیایی کمی دارد و به میزان زیادی قابلیت تطابق با شرایط آب و هوایی مختلف دارد .

چالش پیش رو

عملیات رتینگ - فرایند استخراج الیاف کنف از ساقه - پسابی تولید می کند که می تواند برای اکوسیستم آبزیان مضر باشد .

 

جایگزین

کتان و چتایی

چتایی ( کنف هندی )

JUTE (JU)

 

لیفی کم هزینه، با نیاز به نگهداری کم و رشد سریع

توصیف

چتایی یک لیف گیاهی طبیعی بسیار محکم است که از گیاه چتایی استخراج می شود .

به طور کلی رنگ این لیف، طلایی - قهوه ای با درخشش طبیعی  است، به همین دلیل به عنوانِ (( الیاف طلایی )) شهرت دارد. از نظر تولید و مصرف جهانی، بعد از پنبه در رتبه دوم قرار دارد. همچنین یکی از مقرون به صرفه ترین الیاف است .

 تاریخچه

مرکز پیدایش چتایی، هندوستان است و در مزرعه های دیگر کشورها نیز پرورش یافت. صادرات این لیف در دهۀ 1880 شروع شد، زمانی که سیستم ریسندگی و بافندگی در داندی، اسکاتلند ( که اکنون موزه چتایی در آنجاست) توسعه یافت. در دهۀ 1970 میلادی محصولات چتایی با الیاف مصنوعی جایگزین شدند و در اواخر دهه 1990 میلادی، بسته بندی های انبوه حمل کالا، نیاز به گونی های چتایی را کاهش داد .

لیف ساقه ای

قطر: 15-20 میکرون

ویژگی ها

• بادوام
• کاهش استحکام هنگام جذب رطوبت
• شکل لباس به خوبی حفظ می شود 
• کشسانی پایین
• دارای قابلیت عایق صوتی و گرمایی
• به خوبی رنگ می گیرد و رنگ ثابت می ماند
• ضد الکتریسیته ساکن 
• زیست تجزیه پذیر

فواید پایداری

این گیاه رشد سریعی دارد و نگهداری محصول کم هزینه است که هر 4 تا 6 ماه کشت می شود و نیاز کمی به استفاده از آفت کش و کود دارد .

چالش پیش رو 

عملیات رتینگ که فرایند استخراج الیاف چتایی از ساقه است، پسابی تولید می کند که می تواند برای اکوسیستم آبزیان مضر باشد .

جایگزین

کتان و کنف

رامی

RAMIE (RA)

 

یک لیف گیاهی محکم که مشابه لینن است .

توصیف

رامی، که امروزه به عنوانِ (( علف چینی )) یا (( رئا )) نیز شناخته می شود یکی از قدیمی ترین الیافی است که برای منسوجات کشت می شود. همچنین یکی از محکم ترین الیاف گیاهی طبیعی است .

به طور طبیعی رنگ آن سفید با درخشش ابریشم مانند و شبیه به لینن است. برای بهتر شدن کیفیت ویژگی های رامی، می توان آن را با سایر الیاف از جمله پنبه، پلی استر و پشم مخلوط کرد .

تاریخچه

 رامی از دوران ماقبل تاریخ در چین، هند و اندونزی استفاده می شده است. این لیف در مصر باستان استفاده می شد و در اروپا، در قرن وسطی شناخته شد .

استفاده از رامی در اواسط دهۀ 1980 میلادی به دلیل روی آوردن مجدد به الیاف طبیعی، افزایش یافت .

لیف ساقه ای

قطر: 25-30 میکرون

ویژگی ها

• سفت و شکننده اما با شست و شو به مرورِ زمان نرم می شود
• افزایش استحکام هنگام جذب رطوبت 
• شکل لباس را به خوبی حفظ می کند
• افزایش حالت ابریشمی بعد از شست و شو 
• مقاوم به دمای بالا 
• کشسانی پایین 
• به سرعت رطوبت از دست می دهد 
• جاذب آب بیشتر نسبت به پنبه 
• ضد باکتری و مقاوم به قارچ و کپک
• جذب رنگ زیاد و مستعد از دست دادن رنگ و سایش 
• تمایل به کمی آب رَفتگی
• مستعد چروک شدن و شکست هنگام ایجاد خطِ تا به وضوح
• ضد تجمع الکتریسیتۀ ساکن
• شست و شو در هر دمایی
• خشک کردن در هوا یا ماشین در دمای پایین 
• اتو کردن در دمای بالا 

 جایگزین

کتان، ابریشم و ریون

بامبو

BAMBOO ( BB )

 

یک لیف گیاهی بسیار محکم با قابلیت زیست تجزیه پذیری فوق العاده 

توصیف 

بامبو لیف ساقه ای طبیعی است که هم به روش رتینگ، لیف از ساقه استخراج می شود و هم با خمیر کردن گیاهان بامبو به دست می آید. می توان آن را به صورتِ  دو نوع لیف اصلی تهیه کرد: لینن بامبو و ویسکوز بامبو، این روشی است که برای اکثر پارچه های بامبو استفاده می شود. برای تهیۀ پارچه بامبو، معمولاً الیاف بامبو با مواد دیگر مخلوط می شوند .

تاریخچه

خاستگاه لیف بامبو، چین است و بیشتر برای ساخت کاغذ استفاده می شد. از نظر تاریخی، در ساختار مواردی مانند: بالشتک های زیر لباس و نوارهای محکم روی شکم بندها استفاده می شد. در قرن بیستم، محبوبیت بامبو در صنعت پوشاک افزایش یافت، به ویژه این محبوبیت به دلیل سازگاری این الیاف با محیط زیست بود.

فواید پایدار

بامبو منبعی به سرعت تجدید پذیر بوده و قابلیت تجزیه زیستی دارد. محصولی است که نیاز به مراقبت کمی دارد و در هنگام کشت، به مواد شیمیایی اندکی احتیاج دارد .

لیف ساقه ای

قطر : 14-27 میکرون

طول : 1-5 میلی متر

ویژگی ها

• سبک وزن، ابریشمی و نرم
• بادوام
• قابلیت تنفس پذیری بالا و خنک برای پوشیدن در تابستان 
• کشسانی بالا
• دارای سرعت بالای جذب و از دست دادن رطوبت 
• مقاومت در برابر اشعۀ ماورای بنفش خورشید 
• ضد باکتری و مقاوم به قارچ به دلیل عامل زیستی بامبوکان
• ضد آلرژی
• مقاوم به چروک
• زیست تجزیه پذیر

چالش پیش رو 

رتینگ شیمیایی، که فرایند استخراج لیف بامبو از ساقه هاست، می تواند پسابی را تولید کند که برای اکو سیستم آبزیان مضر است .

 

جایگزین

پنبه، کشمیر، پشم و پلب استر

 

سیسال

SISAL ( SI)

 

یک لیف محکم و زبر که اغلب برای تهیه طناب استفاده می شود 

 

توصیف

سیسال یک لیف طبیعی است که از برگ های گیاه سیسال به دست می آید. برگ ها با ضربه زدن خرد می شود تا الیاف سخت و محکم از الیاف ضعیف جدا شوند، لیف به دست آمده یک لیف سخت و بلند است. این الیاف دارای بافتی زبر، درخشان با رنگ های سفید کرم هستند.

تاریخچه

گیاه سیسال، بومی آمریکای مرکزی است که مبدأ آن به دوران پیشاکلمبی برمی گردد. در دهۀ 1880 میلادی با پیشرفت ماشین خرمنکوب علاقۀ تجاری به سیسال برانگیخته شد که تقاضای طناب کم هزینۀ ساخته شده از آن را به دنبال آورد. امروزه ریسمان و طناب سیسال به دلیل استحکام بالا همچنان محبوب است .

لیف برگی

قطر: 200-400 میکرون

طول: 800-1000 میلی متر

ویژگی ها

• زبر و درخشان
• بادوام
• مقاوم به آب، مقاوم به آسیب آب نمک
• دارای قابلیت عایق صوتی
• رنگ پذیری خوب اما مستعد ازدست دادن رنگ
• مقاوم به سایش
• زیست تجزیه پذیر

کیفیت

سیسال به سه درجه اصلی می تواند تقسیم شود :

	رنگ	ظاهر
بهترین	سفید ، کرم روشن ، قهوه ای	بدون گره
متوسط	کرم ، طلایی	بدون گره و مقدار متوسطی آلودگی
غیرقابل قبول	قهوه ای متمایل به سبز	وجود گره و مقدار زیادی آلودگی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جایگزین

چتایی

 

آباکا

ABACA (AB)

یک لیف کم هزینۀ تجزبه پذیر که می تواند بافتی مشابه ابریشم بدهد.

توصیف

آباکا، که با نام (( شاهدانه مانیل )) شناخته می شود، از پوشش برگ اطراف تنه گیاه آباکا ( که به آن منسوج موسا هم می گویند ) استخراج می شود. یکی از گونه های نزدیک به درخت موج است و از محکم ترین الیاف طبیعی